Techniek Nederland schaakt op vele borden

Om de installatiesector te versterken, schaakt brancheorganisatie Techniek Nederland op vele borden: een intensieve lobby bij overheden, verbinding met het onderwijs en een landelijke arbeidsmarktcampagne. Die moet helpen om het grote personeelstekort in de techniek terug te dringen. “Technisch talent wordt de nieuwe elite,” stelt voorzitter Doekle Terpstra. “Deze makers van morgen gaan de komende jaren het verschil maken bij de grote maatschappelijke opgaven.”

De installatiebranche presteert prima, weet Techniek Nederland-voorzitter Doekle Terpstra. “Orderportefeuilles zijn veelal goed gevuld. Inzoomend op deelmarkten zie je dat de nieuwbouw van woningen onder druk staat. Daarbij speelt een combinatie van factoren: de stikstofproblematiek, gestegen bouwkosten, de doorlooptijd van procedures en de hoge rente. Leden van Techniek Nederland die voornamelijk in de woningbouw actief zijn, merken nu dat hun activiteiten stagneren.” In veel andere deelmarkten is de personeelskrapte volop aanwezig. “Er is nog altijd een tekort van zo’n 20.000 technische vakmensen.”

ZELFBEWUSTE BEDRIJVEN
Nederland telt zo’n 190.000 mensen met een technisch beroep. “Hun werk verandert snel, mede door de digitalisering. Installaties zijn steeds complexer, de installateur wordt een system integrator die een sleutelrol speelt in de bouwketen.” Deze ontwikkeling leidt ertoe dat de sector steeds zelfbewuster wordt. “Installatiebedrijven worden assertiever. Waren zij tien jaar geleden vooral onderaannemer, nu zijn ze in toenemende mate regisseur. Die ontwikkeling zet zich door. Er zijn steeds meer voorbeelden van  projecten waar installateurs in de lead zijn. Dit heeft impact op de functie-inhoud en op het arbeidsmarktperspectief in de sector.”

VERBORGEN PAREL
Deze ontwikkeling vraagt ook om hoger opgeleid personeel. “De verbinding met het hbo kan beter, maar ik zie gelukkig van beide kanten beweging,” aldus Terpstra. “Scholen leiden vaker op voor de technieksector. Mooi voorbeeld is Be an engineer, een initiatief van hogescholen waarbij techniekonderwijs en praktijk samengaan. Grote kansen zijn er bij toegepast onderzoek, wat mij betreft echt een verborgen parel. Techniek Nederland bemiddelt graag bij het contact met scholen.”

ACHTERDEUR DICHT
In 2022 was 70% van de nieuwe technische medewerkers zij-instromer. “Vaak kiezen zij voor onze sector omdat ze bij willen dragen aan de verduurzaming van Nederland. Een intrinsieke maatschappelijke motivatie, los van de prima arbeidsvoorwaarden.” Een aanzienlijk deel van de zij-instromers blijkt echter de techniek weer snel te verruilen voor een andere sector. “Hun verwachtingen komen niet uit. Denk aan de werk-privébalans en aan zeggenschap over de invulling van de functie. Daar ligt voor technische bedrijven zeker een opgave. Als mensen door de voordeur binnenkomen, moet de achterdeur wel dicht zijn.”

MAMMOETTANKER
Bijna een derde van de instroom bij technische bedrijven kwam vorig jaar vanuit het onderwijs. “Dat percentage moet omhoog,” stelt Terpstra. “Van oudsher opereert het mbo aanbodgericht, terwijl juist de beroepspraktijk leidend moet zijn. Gelukkig zien steeds meer scholen dat in. Onderwijs vindt minder in de klas en vaker bij bedrijven plaats, maar die ontwikkeling gaat langzaam. Onderwijs is een mammoettanker.”

ZELF AAN HET ROER
Steeds meer installateurs staan liever zelf aan het roer en starten een eigen bedrijfsschool. Een goede zaak, stelt Terpstra. “Er zijn mooie voorbeelden waarbij installatiebedrijven nauw samenwerken met mbo-scholen. Die borgen de kwaliteit, de praktijkopleiding vindt in de bedrijven plaats waarbij vaak hybride docenten worden ingezet. Dat zijn mensen die deels in de praktijk werken en dus op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen én deels voor de klas staan.”

GUNSTIGE VOORTEKENEN
Techniek Nederland ziet een lichte toename in aanmeldingen voor techniekopleidingen in vmbo en mbo. “We rekenen ons niet rijk, maar de voortekenen zijn gunstig. Het imago van techniek wordt beter, het vak staat in de picture. Installatiebedrijven zijn zelfbewust, laten hun gave projecten graag zien. De aantrekkingskracht van techniek neemt daardoor verder toe.”

HONDERDEN MILJOENEN
Het Rijk realiseert zich volgens Terpstra terdege de cruciale rol van technische bedrijven. “Techniek Nederland zit bij al het relevante overleg aan tafel. Dat resulteerde onder meer in de LLO Katalysator. Hiermee worden honderden groeifondsmiljoenen ingezet voor een leven lang ontwikkelen, met de nadruk op techniek en de energietransitie.”

NIEUWE ELITE
De lobby van Techniek Nederland gaat onverminderd door. “De focus ligt daarbij nu op het regeerakkoord van het volgende kabinet. Daarin moeten de belangen van de sector nadrukkelijk terugkomen, met het waarborgen van voldoende technisch talent als speerpunt.” Want deze makers van morgen moeten volgens Terpstra de komende jaren bij grote maatschappelijke opgaven het verschil maken. “Zij zijn de nieuwe elite op de arbeidsmarkt.”