Magazines | Driesteden Business nr2 2022

Als gevolg van corona vonden het afgelopen jaar de nodige verschuivingen plaats op de markt voor commercieel vastgoed, met name waar het gaat om kantoren en winkelpanden. En vanwege de steeds hogere eisen aan duurzaamheid en de schaarste op de arbeidsmarkt stijgt de vraag naar kwalitatief goede bedrijfsruimte. Het krappe aanbod maakt het weer aantrekkelijker om bestaande verouderde gebieden nieuw leven in te blazen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van twee bedrijfsmakelaars uit Deventer en Apeldoorn.

Tekst: Wilma Schreiber Fotografie: Evert van de Worp

Eline Roelofsen is bedrijfsmakelaar bij REBO Bedrijfsmakelaars Deventer, onderdeel van de REBO Groep en actief in onder andere Deventer en Zutphen in de aan- en verkoop en aan- en verhuur van alle typen bedrijfsruimten. Zij signaleert een tekort aan kwalitatief goede bedrijfsruimte. "Ondernemers kijken steeds meer wat ze nodig hebben, ook voor de toekomst. Duurzaamheid wordt daarbij steeds belangrijker", zegt ze. Nieuwbouw neemt doorgaans te veel tijd in beslag. "Mede door het tekort aan bouwkavels, trage gemeentelijke procedures en stijgende prijzen van bouwmaterialen. Om in de vraag te voorzien, moeten we dus kritisch kijken naar procedures. En blijven onderzoeken of we verouderde verstedelijkte gebieden nieuw leven kunnen inblazen."

Blijven investeren

Duurzaamheid gaat een veel grotere rol spelen, beaamt Michel Essenstam, bedrijfsmakelaar bij Hunink & Holtrigter Woning- en Bedrijfsmakelaars in Apeldoorn, dat Apeldoorn en omstre-ken als werkgebied heeft. "Vanwege de stijgende energieprijzen is duurzaam-heid actueler dan ooit. Verder moet elk kantoorgebouw groter dan 100 vierkante meter vanaf 1 januari 2023 minimaal label C hebben. Die eis zal in de toekomst ongetwijfeld opgeschaald worden naar label B en A", zegt hij. "Gebouweigenaren doen er dus goed aan te blijven investeren in vastgoed."

Waar in de Randstad de kantorenmarkt door het verplichte thuiswerken stil kwam te liggen, valt dit in Deventer relatief mee. "Elk bedrijf heeft vierkante meters nodig, ook al vanwege de anderhalvemetermaatregel destijds. Wel zie je dat ondernemers kritischer naar hun huisvestingsbehoefte kijken. Ze willen meer een clubhuisgevoel creëren en meerwaarde bieden zoals gemeenschappelijke faciliteiten, zodat medewerkers een reden krijgen om terug naar kantoor te komen", stelt Roelofsen. "Kantoren blijven nodig, ook bij het nieuwe werken, want in de spitsuren moet je iedereen een plekje kunnen bieden."

Afwachtende houding

Essenstam bemerkte een meer afwachtende houding op de kantorenmarkt, onder meer vanwege de ontwikkelingen in thuiswerken. "Sommige ondernemers geven aan permanent ruimte te willen afschalen, anderen willen juist kantoorruimte aanhouden. Dat is mede afhankelijk van de branche, hoe makkelijk mensen kunnen thuiswerken", zegt hij. "Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt de kwaliteit van het kantoor belangrijker. Je ziet dat ondernemers meer investeren in faciliteiten en inrichting om aantrekkelijk te zijn voor werknemers."

Afgelopen jaren zijn diverse kantoorge-bouwen in Apeldoorn getransformeerd naar woonruimte. Ook zijn er weinig nieuwe kantoren bijgekomen. "Momenteel is er een gezonde balans, waarbij bestaande kantoren worden opgewaardeerd. Bijvoorbeeld in grote gebouwen, waar meerdere gebruikers door deelgebruik van faciliteiten en extra diensten het comfort voor hun werknemers vergroten." De winkelmarkt in Apeldoorn is wel hard geraakt door corona, met name in het centrum. "Meer ondernemers zijn in zwaar weer beland, nu de consument nog beter de weg naar internet weet. Daardoor zie je ook minder nieuwe winkelinitiatieven. De omgevingsvisie van de gemeente weerspiegelt dit: Apeldoorn ziet kansen voor het afschalen van circa 25 procent van de winkelruimte ten gunste van woningbouw en verblijfsruimte, om zo structurele leegstand tegen te gaan en de kwaliteit van het centrum en de openbare ruimte te verhogen."

Tekort aan bouwlocaties

Keerzijde van corona en de sterk gestegen e-commerce is dat de logistieke vastgoedmarkt floreert, meldt Roelofsen. "Het mooie is dat logistieke bedrijven prima uit de voeten kunnen op minder populaire locaties aan de rand van de stad, omdat voor hen met name bereikbaarheid van belang is." Ook Apeldoorn maakt ruimte

voor logistiek door Ecofactorij uit te breiden met grote kavels. "Logistiek, productie en opslag hebben panden nodig met de juiste hoogte en voldoende laaddeuren en docks. Daar is momenteel een tekort aan, dat soort transacties gaat dan ook heel snel", zegt Essenstam, die stelt dat overal in zijn stad bedrijfsmatige bouwlocaties schaars zijn. "Ik maak me zorgen over het mkb, dat wil ook graag bouwen of uitbreiden. Daar moet echt meer aandacht voor komen en sneller opgeschaald worden, ook met het oog op de werkgelegenheid."

Ondanks de overspannen markt ziet Roelofsen in Deventer mooie ontwikkelingen zoals het Havenkwartier, een verouderd terrein waar nu lokale partijen gevestigd zijn. En de Handelskade bij het station waar een goede mix van woningen, kantoren en horeca wordt ontwikkeld. "Daarnaast heeft A1 Bedrijvenpark ook diverse internationale partijen binnengehaald, waarmee veel geld meekomt. Dat is belangrijk voor het oosten van het land."

Beide bedrijfsmakelaars stellen dat de meeste ondernemers momenteel vanwege de historisch lage rente liever kopen dan huren en dat als er panden op de markt komen vastgoedeigenaren alleen duur willen verkopen. Essenstam: "Oplopende rente en stijgende energielasten zijn van invloed op de waardeontwikkeling van vastgoed. Goed verduurzamen verlaagt dat risico." Roelofsen sluit zich bij hem aan: "Koop niet zo maar wat aan, maar blijf kritisch op je vastgoed en hoe het staat met de duurzaamheid van het pand. Vraag je steeds af: is het je waard en is het van belang voor je bedrijf."

delen: