Kifungo: de helende werking van paarden

Na jarenlang werkzaam te zijn geweest onder andere als intern organisatieadviseur bij een grote verzekeringsmaatschappij, startte Coby van der Hoeff in 2008 haar eigen coachings- en trainingspraktijk met paarden in Beemte Broekland. Als rechtgeaarde Friezin is ze wars van zweverigheid en staat ze met beide benen op de grond. Dat gezegd hebbende, is er zeker sprake van magie in het werken met paarden. “Paarden laten de status quo zien, ik acteer daarop met interventies, zodat een persoon, team of organisatie een volgende stap kan zetten in zijn ontwikkeling.”

Tekst: Wilma Schreiber. Fotografie: Kifungo

Een goed voorbeeld waar paardencoaching effectief kan zijn, is bij het re-integreren van medewerkers, om hen op een andere manier weer snel aan het arbeidsproces te laten deelnemen. “Veel mensen met een burn-out zijn juist zo moe van al het praten, daar is echt winst te behalen voor bedrijven. Gedurende drie tot vijf sessies rond persoonlijke ontwikkeling help ik samen met de paarden iemand in beweging te krijgen en te houden met behulp van zijn omgeving, onafhankelijk van mij”, verklaart ze. “Door de diepgaande werking van paarden komen mensen in beweging. Ik ben ervan overtuigd dat mensen het zelf te doen hebben en door de innerlijke beweging hun eigen kracht (weer) ervaren om zo sneller te kunnen herstellen.”

Bij deze aanpak komt er inzicht of de medewerker op de juiste plek zit. Hierdoor ontstaat beweging zowel binnen als soms buiten de eigen afdeling. “Als leidinggevenden of medewerkers niet op hun goede pad zitten, is het winst wanneer ze in beweging komen en hun juiste plek vinden”, aldus Van der Hoeff. “Dat geeft organisaties ook het vertrouwen dat mensen zich met hart en ziel inzetten voor hun werk.”

Brede kijk
Hoewel de interesse van Van der Hoeff uitgaat naar de ontwikkeling van bedrijven, teams en medewerkers, houdt ze een brede kijk op het begeleiden met paarden. “Zo heb ik samen met studenten van Saxion in Enschede een kleinschalig onderzoek naar de meerwaarde van paarden gedaan met autistische kinderen en horen bijvoorbeeld ook relatievraagstukken tot deze veelzijdige vorm van begeleiding”, vertelt ze. Met Van der Hoeff als meisjesnaam lijkt ze voorbestemd voor haar huidige beroep. Als kind wilde ze al een pony en ook later zijn paarden altijd in haar leven gebleven. Naast haar gezin – Van der Hoeff is getrouwd en heeft drie zoons en schoondochters en inmiddels vijf kleinkinderen – was ze bijna dertig jaar in verschillende functies werkzaam bij een grote verzekeringsmaatschappij. “Via een leiderschapsprogramma dat ik daar verzorgde, kwam ik in aanraking met een stoeterij in Lunteren. Daar is de vonk overgesprongen. Niet zozeer door het mennen op de bok, maar door met paarden te werken.”

Van der Hoeff heeft meerdere systemische opleidingen gedaan bij Phoenix, als aanvulling op de begeleidingsskills die ze in de praktijk al had opgebouwd. In 2008 startte ze haar eigen coachingspraktijk met Kifungo, een bewust gekozen naam. “Ik heb wat met het continent Afrika en Kenia in het bijzonder. Het woord komt uit het Swahili en heeft meerdere betekenissen: fysieke energie, intense kracht, maar ook knoop, raadsel en gevangenis. Dat sluit mooi aan, want mensen die bij mij komen zijn als het ware gevangen in zichzelf, het stroomt even niet”, verklaart ze. De naam weerspiegelt ook voor haar belangrijke eigenschappen. ‘Ki’ staat voor levensenergie gaat stromen, ‘fun’ plezier in leven en werken (“een dag niet gelachen is een dag niet geleefd”) en ‘go’ beweging en actie ontstaat. Samen met Mira Opdam en Marjolijn van Dieren, zelfstandige ondernemers, verzorgt Van der Hoeff opleidingstrajecten binnen Kifungo Opleidingen met haar kudde die bestaat uit drie paarden. Na ruim zestien jaar heeft ze een breed netwerk opgebouwd en krijgt ze aanvragen uit het hele land. “Ik heb een onuitputtelijke interesse in mensen, hun gedrag, drijfveren en overlevingsmechanismen. Mensen bij de paarden brengen om weer in hun kracht te komen, is echt mijn pad."

Bewustwording
Gemeenschappelijke deler in trajecten is dat cliënten en coachees ervaren dat de energie niet meer stroomt. “Dingen schuren in een team, het is tijd voor een volgende stap of een relatie werkt niet meer. Het gaat daarbij altijd om ontwikkeling. Mensen die bereid zijn om bij zichzelf naar binnen te gaan om te reflecteren, kunnen samen met mij en de paarden tot diepgaande inzichten komen”, zegt Van der Hoeff, die overtuigd is van de kracht van paarden op dit vlak. “In tegenstelling tot mensen hebben paarden geen oordelen, zij weten met hun grote hart aandacht te vestigen op daar waar het niet stroomt. Dat is hun kracht, waardoor diepgaande inzichten en helingen tot stand komen en de onderstroom in een organisatie blootgelegd wordt.”

Tijdens coachingssessies zijn paarden vrij in het veld aanwezig. “Na een introductie en een lichaamsoefening om bewust in het lichaam te landen, laat ik mensen hun eigen plek uitzoeken in de paardenbak; dan ontstaat de samenwerking met de kudde. De paarden laten in gedrag de status quo zien en duiden die met hun lichaamstaal. Dat leidt bij de coachee tot bewustwording, een soort wakker worden. Ik beschrijf wat de paarden tonen en vraag hun om niet te bedenken maar om te voelen of het iets met ze doet. Dan borrelen er bij mij woorden op, en geven mensen doorgaans terug: dit is precies waar het over gaat. Dat is de magie van het ‘wetende’ veld. Die is alleen te ervaren en niet te verklaren.”

Juiste timing
In dit systemische wetende veld acteert Van der Hoeff daarop met interventies, zodat de persoon in kwestie een volgende stap kan zetten in zijn ontwikkeling. “Het gaat erom dat de coachee zo min mogelijk in het hoofd en zo veel mogelijk in de wijsheid van het eigen lijf blijft. Dan ervaart hij op gevoelsniveau waar de blokkade zit en hoe hij er doorheen kan bewegen. In een vervolgsessie wordt deze wijsheid weer in een gesprek met mij naar het hoofd gebracht om het begrijpelijk te maken, zodat erop doorgewerkt kan worden. Wij zijn immers denkende wezens en willen het tenslotte kunnen begrijpen om er iets mee te kunnen.”

In het werken met trauma weten paarden volgens van der Hoeff als geen ander van juiste timing. “Of mensen het zelf kunnen dragen. Zo niet, dan laten ze het tot de persoon in kwestie er klaar voor is. In dat geval kun je ze liefdevol bij iemand zien staan om steun te geven totdat ze voelen dat de coachee vertrouwt op eigen kracht. Dan lopen ze weg om te bekrachtigen dat iemand het zelf kan”, zegt ze. “Dat sluit precies aan bij mijn eigen manier van coaching. We praten er niet eindeloos over vanuit het hoofd maar gaan er op de gevoelslaag doorheen.” Vooraf twijfelen mensen soms of deze aanpak niet te zweverig is, maar dat verandert als ze in de paardenbak staan. “Dan blijkt het absoluut niet zweverig; als Friezin sta ik net als mijn paarden met mijn benen stevig op de grond. Wel probeer ik die magie zonder te veel woorden over te brengen door mensen te laten ervaren in hun lichaam. Daarbij zijn paarden met hun fijngevoeligheid en hun grote hart mijn leermeesters. Zelfs na alle jaren met vele sessies zijn ze niet te overtreffen."