Loor Legal & Partners: 'Private equity in het MKB is here to stay'

De ontwikkeling van private equity investeringen in het MKB opent nieuwe deuren voor ondernemers in onze regio die streven naar groei en succes. Dat zegt Ernest Loor van Loor Legal & Partners uit Apeldoorn. Loor Legal & Partners adviseert ondernemers over commerciële contracten in de breedste zin van het woord en is een betrokken en deskundige partner bij overnames.
 
Het Financieele Dagblad sloot 2023 af met de krantenkop dat Europa economisch verder op achterstand raakt bij de Verenigde Staten. Een van de oorzaken hiervan is dat kleine snelgroeiende bedrijven in Europa moeilijker aan kapitaal komen dan in de VS. Het is een bekend probleem waar ook ondernemers met een solide bedrijfsmodel en groeipotentieel tegen aan kunnen lopen.
 
“Een investeringsmaatschappij (‘private equity’) aan boord halen is dan niet het eerste waar een ondernemer aan denkt”, aldus Ernest Loor, advocaat en eigenaar van Loor Legal & Partners. “Terwijl private equity naast kapitaal ook expertise, operationele efficiëntie en strategisch advies inbrengt om de doelstellingen van de onderneming te kunnen realiseren”. 
 
Regionaal
Het afgelopen decennium is het landschap van private equity investeringen in het MKB sterk geëvolueerd. “Ook in onze regio is private equity aan een sterke opmars bezig”, merkt Loor op. “Waar deze investeringen ooit voornamelijk werden gezien in grote ondernemingen, hebben investeringsmaatschappijen nu hun aandacht verlegd naar het MKB. Gelderland en Overijssel kennen veel prachtige bedrijven die worden geleid door directeuren/eigenaren met ondernemerszin. Dit wordt opgemerkt door private equity dat het potentieel van kleine en middelgrote ondernemingen om waarde te genereren erkent.”
 
Niet alleen Nederlandse investeringsmaatschappijen, ook buitenlandse investeringsmaatschappijen weten steeds vaker hun weg te vinden in het Nederlandse ondernemingslandschap. Een aanjager voor investering in Nederland door buitenlandse investeringsmaatschappijen vormt de flexibiliteit van het Nederlandse vennootschapsrecht. Het Nederlandse recht geeft de aandeelhouders en bestuurders van de onderneming veel ruimte om de vennootschapsstructuur naar eigen voorkeur in te richten. De mogelijkheid om maatwerk oplossing in de vorm van specifieke rechten en verplichtingen op te nemen in de statuten van een vennootschap, maakt het voor buitenlandse partijen aantrekkelijk om te investeren in Nederlandse ondernemingen.
 
Het aantal investeringsmaatschappijen is de afgelopen tien jaar exponentieel gegroeid en de ontwikkeling van private equity investeringen in het MKB opent nieuwe deuren voor ondernemers in onze regio die streven naar groei en succes. “Private equity in het MKB is here to stay”, zegt Loor. “De voordelen, waaronder kapitaalinjectie, operationele expertise en strategisch advies, maken het verkopen aan een investeringsmaatschappij aantrekkelijk.”
 
Voorbeelden
“Het meest voor de hand liggende voordeel is de beschikking over kapitaal”, stelt Loor. “Kapitaal is ten slotte de smeerolie voor bedrijven om te kunnen groeien. De coverstory van de vorige editie van Driesteden BUSINESS ging over ‘smart energy hubs’ en de kans en uitdaging voor Oost-Nederland op dit vlak. Uit dit artikel werd duidelijk dat de investeringsbereid van de ondernemers één van de belangrijkste uitdagingen vormde voor de realisatie van dit project. Private equity kan in dit specifieke geval uitkomst bieden. Het kapitaal dat een investeringsmaatschappij ter beschikking stelt kan worden gebruikt voor uitbreiding, innovatie, schuldaflossing of andere strategische doeleinden, zoals de energie transitie, waardoor het bedrijf zijn groeipotentieel en concurrentiepositie voor de langere termijn kan maximaliseren.”

“Uit het eerder verschenen artikel over greenwashing kwam naar voren dat ook MKB ondernemers hun bedrijfsvoering hierop moeten inrichten en zich daar onvoldoende van bewust zijn. Een private equity partij kan heel nuttig zijn bij het implementeren van de regelgeving rondom greenwashing binnen het bedrijf. Investeerders in private equity brengen vaak waardevolle operationele expertise met zich mee. Dit kan variëren van het stroomlijnen van bedrijfsprocessen tot het optimaliseren van de supply chain. Ondernemers profiteren van deze expertise om hun bedrijfsactiviteiten te verbeteren en efficiënter te worden.”
 
“En in het artikel uit de editie van november 2023 over de gevolgen van de demografische verandering voor de arbeidsmarkt, volgt dat er de komende jaren zeker in onze regio fors geïnvesteerd moet worden in personeel. Een private equity partij kan de ondernemer ook op dit punt ontzorgen. Door hun brede ervaring en marktkennis kunnen zij waardevol advies geven bij het nemen van belangrijke beslissingen, zoals uitbreiding naar nieuwe markten, productontwikkeling, fusies en overnames of personeelsbeleid”, aldus Loor.
 
De advocaat en eigenaar van Loor Legal & Partners stelt dat private equity partijen van nut kunnen zijn bij een professionaliseringsslag om de ondernemersuitdagingen zoals beschreven in bovengenoemde drie artikelen het hoofd te kunnen bieden. Investeringsmaatschappijen hebben het kapitaal en de investeringsbereidheid die nodig zijn om snel noodzakelijke impactvolle transities door te voeren, maar zijn afhankelijk van de ondernemer met zijn kennis en ervaring van de markt. Bij een goede samenwerking ontstaat er dus een win-win situatie.?

Verkoopproces
Loor legt uit hoe een (gedeeltelijke) verkoop aan een private equity partij er doorgaans uitziet. “Investeringen betreffen vaak de koop van 100% van de aandelen of een meerderheidsbelang in de betreffende onderneming (de ‘doelvennootschap’). Een zogenaamde rollover herinvestering door de verkoper(s) is gebruikelijk geworden in de Nederlandse overnamemarkt. Dit houdt in dat de betreffende investeringsmaatschappij de verkoper(s) vraagt om een gedeelte van de verkoopopbrenst te herinvesteren in de te verkopen onderneming.”
 
“Acquisities worden hoofdzakelijk gestructureerd middels een stapel van drie of vier B.V.’s die door de investeerder worden opgericht (investeringsvennootschap – holdingvennootschap – kopende entiteit (‘bidco’) of investeringsvennootschap – holdingvennootschap – tussenholding- bidco). De belangrijkste redenen voor een dergelijke vennootschapsstructuur zijn van financiële- en fiscale aard, beperking van aansprakelijkheid en de latere exit strategie”, vertelt Loor.

“De kopende entiteit ‘Bidco’ tekent de aandelenkoopovereenkomst (de ‘SPA’) met de verkoper(s) en verkrijgt de aandelen in de doelvennootschap. Schuldfinanciering wordt extern aangetrokken door Bidco en een pandrecht op alle aandelen in Bidco wordt verstrekt aan de leningverstrekkers als zekerheid voor de terugbetaling van de lening.”

Een voorbeeldplaatje ter verduidelijking:


 
Speciale aandachtspunten
Bij elke koop/verkoop transactie van een bedrijf zullen de verkoper en koper onderhandelen over het opnemen van bepaalde voorwaarden, garanties en vrijwaringen in de SPA, zegt Loor. “Garanties kunnen worden onderverdeeld in fundamentele, zakelijke en fiscale garanties, en meestal wordt er een belastingvrijwaring opgenomen. Vaak wordt ook opgenomen dat de koper geen beroep kan doen op de garanties als de koper voorafgaand aan het tekenen van de SPA op de hoogte was of door (nader) onderzoek had behoren te zijn, van het inbreukmakende feit. Transacties met investeringsmaatschappijen vormen geen uitzondering op deze uitgangspunten, maar daarnaast zijn er nog onderwerpen die met name bij transacties met private equity partijen speciale aandacht verdienen.”
Een overzicht van deze aandachtspunten:

• Proces: investeerders zijn professionals met veel ervaring op het gebied van aankoop en verkoop van ondernemingen. Een voordeel van onderhandelingen met een investeringsmaatschappij is dat ze doorgaans meer dealzekerheid kunnen garanderen dan andere partijen en snel kunnen schakelen. Daar staat tegenover dat een ondernemer die benaderd wordt door een investeringsmaatschappij zich er goed bewust van moet zijn dat hij in de onderhandelingen de onderliggende partij is als gevolg van een kennisachterstand en dat belangrijke piketpalen vaak al in een vroeg stadium van de onderhandelingen door de investeringsmaatschappij worden geslagen. 
   
• Leverage: de hefboomwerking, ook wel bekend als "leverage" in het Engels, is een essentieel kenmerk van private equity transacties. Het verwijst naar het gebruik van geleend geld om een investering te financieren met als doel het rendement voor de eigen vermogen verschaffers te vergroten. In het geval van private equity worden doorgaans aanzienlijke hoeveelheden vreemd vermogen gebruikt naast het eigen vermogen van de investeerders om de totale investering in een bedrijf te financieren. Een simpel voordeel ter verduidelijking.
  
  Voorbeeld 1: stel ik koop een bedrijf voor 100 en betaal de koopsom van 100 volledig uit eigen middelen. Vijf jaar later verkoop ik het bedrijf voor 200. Mijn inleg van 100 is dus in vijf jaar verdubbeld naar 200.
  
  Voorbeeld 2: stel nu dat ik de koopsom van 100 niet volledig uit eigen middelen betaal: ik leg zelf 20 in en leen de resterende benodigde 80 bij een bank tegen een rente van 6%. Na vijf jaar moet ik de bank 100 terugbetalen (geleende hoofdsom van 80 plus opgebouwde rente over de uitstaande hoofdsom). Net als in voorbeeld 1 verkoop ik het bedrijf voor 200. Uit die verkoopopbrengst moet ik eerst de bank 100 terugbetalen. Er blijft dan dus 100 over op een investering van 20. Waar onze investering in voorbeeld 1 maar 1 x ‘over de kop’ is gegaan is onze investering in voorbeeld 2 maar liefst 5 x ‘over de kop’ gegaan. Dit wordt ook wel de hefboomwerking genoemd. Hoewel hefboomwerking de potentie heeft om het rendement te vergroten, brengt het ook financiële risico's met zich mee. Investeringsmaatschappijen verlangen – naast een herinvestering – vaak ook dat de verkoper(s) als bestuurders aanblijven. Het is essentieel voor verkoper(s) die bij private equity investeringen als bestuurders aanblijven om zorgvuldig mee te kijken hoeveel hefboomwerking de betreffende private equity partij wenst gebruiken en hoe deze de financiële stabiliteit en groeikansen van het bedrijf kunnen beïnvloeden. Als het bedrijf niet presteert zoals verwacht, kan het moeilijker zijn om aan de rente- en aflossingsverplichtingen van het vreemde vermogen te voldoen, wat het risico op verlies vergroot. De verkoper die herinvesteert moet vooraf, dus tijdens de onderhandelingen, op de hoogte worden gehouden voor de financieringsaanvragen en als voorwaarde stellen dat de financieringsaanvraag ook conveniërend moet zijn voor de verkoper die immers - als herinvesteerder – ook koper is. Als later blijkt dat het bedrijf in de financiële problemen komt als gevolg van een te zware schuldenlast, kan het bestuur (lees: de verkoper(s)) hiervoor aansprakelijk worden gehouden.
   
• W&I verzekering: een fenomeen dat je vooral terugziet bij private equity transacties en is over komen waaien uit de VS is een zogenaamde ‘warranty and indemnity’ - verzekering. Een claim bij de verkopers neerleggen op grond van bijvoorbeeld een schending van een garantie, is voor elke koper na de transactie een vervelende aangelegenheid. Maar voor een investeringsmaatschappij geldt dit des te meer, omdat ze immers na de (gedeeltelijke) verkoop nog verder moeten met de verkopers en gezamenlijk eigenaar zijn van de onderneming. Wanneer een W&I-verzekering wordt gebruikt, heeft dit bepaalde gevolgen voor bepalingen in de SPA. De aansprakelijkheid van de verkoper (voor zakelijke garanties en belastingclaims) wordt beperkt tot een nominaal bedrag, meestal EUR 1, met de W&I-verzekeringspolis als enige verhaalsmogelijkheid voor dergelijke claims. Een W&I-verzekering is daarmee niet alleen een 'deal enabler' (die de onderhandelingen tussen koper en verkoper vergemakkelijkt), maar wordt ook gezien als de meest efficiënte afwikkeling van claims onder de koopovereenkomst. De W&I-verzekeringsmarkt in Nederland heeft zich de afgelopen tien jaar sterk ontwikkeld, ook wat betreft het claimproces. Een aantal jaren geleden werden er nog nauwelijks W&I verzekeringen afgesloten voor deals onder de € 50 miljoen. Tegenwoordig kan het ook al interessant zijn bij transacties van enkele miljoenen. Daarmee is deze faciliteit definitief doorgedrongen tot de MKB markt.
   
• Fiscaal: naast de hefboomwerking is de mogelijkheid om de rentelasten van vreemd vermogen af te trekken van de winst, een belangrijke ‘driver’ van private equity investeringen. Om de Amerikanen te citeren: ‘Debt is cheaper than equity’. Naar aanleiding van het toegenomen toezicht van de Nederlandse belastingdienst op de aftrekbaarheid van rente op aandeelhoudersleningen en de invoering van extra beperkingen op renteaftrek, gebruiken investeringsmaatschappijen meestal alleen eigen vermogen en vreemd vermogen (meestal afkomstig van banken) voor de financiering van Bidco die de overname doet. Bidco zal doorgaans vreemd vermogen aantrekken en vormt samen met de holdingvennootschappen daarboven (zie figuur 2) een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting om de rentelasten te kunnen verrekenen met de Nederlandse operationele winsten.
   
• Aandeelhoudersovereenkomst: minstens zo belangrijk als de SPA is het uitonderhandelen van de aandeelhoudersovereenkomst. De verkoper zal immers een deel van de verkoopopbrengst herinvesteren in Bidco en - meestal als minderheidsaandeelhouder - aandeelhouder worden in zijn eigen onderneming. Er zijn geen specifieke wettelijke of statutaire beschermingen voor minderheidsaandeelhouders, maar er zijn wel bepaalde fundamentele minderheidsaandeelhoudersrechten die in de markt gebruikelijk zijn om vast te leggen in de aandeelhoudersovereenkomst. Denk daarbij bijvoorbeeld aan anti-verwatering bepalingen, voorkeursrechten, een vetorecht over materiële aandeelhoudersbesluiten, kapitaalstructuur en een stem bij benoeming van bestuurders. Daarnaast verdienen de lock-up, drag-along, tag-along en right-of-first-offer bepalingen bijzondere aandacht.
   
• Exit-strategie: Een investeringsmaatschappij heeft over het algemeen als doel om na een bepaalde periode rendement te behalen en het bedrijf te verkopen. Dit biedt ondernemers een duidelijke exit-strategie, waardoor ze kunnen profiteren van de gecreëerde waarde en hun investering kunnen verzilveren. De uitstapregelingen en de exit strategie zijn een belangrijk aandachtspunt bij het aangaan van een investering en het onderhandelen over de aandeelhoudersovereenkomst.

Conclusie
De ontwikkeling van private equity investeringen in het MKB opent nieuwe deuren voor ondernemers die streven naar groei en succes, aldus Loor. “De voordelen, waaronder kapitaalinjectie, operationele expertise en strategisch advies, maken het verkopen aan een investeringsmaatschappij aantrekkelijk. Maar houdt altijd goed voor ogen dat het primaire doel van private equity is om rendement te halen. Er zijn vele participatiemaatschappijen actief op de MKB markt met ieder een eigen profiel. En hoewel winstmaximalisatie voor het leeuwendeel van private equity partijen nog steeds voorop staat, zie je ook daarin een verschuiving in de markt naar fondsen die maatschappelijke thema’s zwaar meewegen bij hun investeringsbereidheid. Deze zogenaamde impactfondsen winnen terrein. Voor een ondernemer is het dus belangrijk om bij de eerste gesprekken direct duidelijk te maken welke rol hij ziet voor de investeringsmaatschappij en waaraan de ondernemer met name behoefte heeft: ‘cashen’ met een pre-exit of een kapitaalinjectie in het kader van verdere groei en realiseren van doelstellingen. Vaak is het combinatie van deze factoren.”

Ga voor meer informatie over Loor Legal & Partners naar www.loorlegal.nl
 

Wat is Private Equity?
Private equity verwijst naar investeringen in niet-beursgenoteerde bedrijven, waarbij investeerders kapitaal verstrekken in ruil voor aandelen of een aandeel in het bedrijf. In het geval van het MKB richten private equity-investeerders zich vaak op bedrijven met aanzienlijk groeipotentieel en een solide bedrijfsmodel. Deze investeerders brengen niet alleen kapitaal in, maar ook expertise, operationele efficiëntie en strategisch advies.