Nieuws
Flexibel onderwijs: vele wegen leiden naar Rome
De huidige krapte op de arbeidsmarkt, met meer openstaande vacatures (350.000 tot 400.000) dan werknemers biedt nieuwe mogelijkheden voor zij-instromers. Met name in de bouw en alle technische beroepen zitten werkgevers te springen om (oudere) werknemers die een carrièreoverstap overwegen. "Gemotiveerde, leergierige mensen zijn nooit te oud om zich te laten omscholen. Voor hen liggen er momenteel heel veel kansen om een leuk vak uit te oefenen."
Tekst: Wilma Schreiber. Fotografie: Evert van de Worp
Aan het woord is Martien van Reen, manager van Bouwmensen Apeldoorn, dat zich samen met Aventus sterk maakt voor flexibel onderwijs, naast de bekende beroepsopleidende (BOL) en beroepsbegeleidende leerweg (BBL). In het vorig jaar compleet vernieuwde opleidingsgebouw aan Kanaal Noord verzorgt Aventus op de bovenverdieping het theoriegedeelte van de opleidingen. Op de begane grond bevinden zich moderne praktijkruimten waar studenten zich kunnen bekwamen in bijvoorbeeld metselen, timmeren en tegelzetten. Kenmerkend voor de flexibele opzet is dat de opleiding is opgeknipt in modules, die door studenten en zij-instromers te volgen zijn. "Als bijvoorbeeld iemand met een ontwikkelbudget binnenkomt bij Bouwmensen en wil overstappen naar de bouw, maken arbeidsmarktcoach en docent en leerlingbegeleider een leerroute die aansluit bij de wensen van de kandidaat. Dat kan variëren van een enkele module tot een volledige opleiding, maar is altijd een traject op maat. Doel is steeds te komen tot een certificaat of een diploma. Want een vak leer je niet zomaar, dus willen we kwaliteit borgen", zegt hij.
Regionaal ingekleurd
Maatwerk bieden, studenten en zij-instromers basisvaardigheden bijbrengen, gebeurt gericht en is regionaal ingekleurd. "Ons werkgebied is de Stedendriehoek en een deel van de Veluwe. Om met onze opleidingen aan te sluiten bij de behoeften van werkgevers in deze regio, hebben we hun wensen geïnventariseerd. Werkgevers blijken bijvoorbeeld op zoek naar metselaars die ook een vloer kunnen leggen of kunnen stukadoren. Multifunctioneler dus. Daarnaast zien we in lijn met de trend naar verduurzaming de vraag naar isoleerders en monteurs van zonnepanelen toenemen", verklaart Van Reen. "Omgekeerd kunnen leerlingen binnen de reguliere opleiding tot timmerman een module metselen of elektro volgen als ze daar iets over willen leren. Dankzij die verbreding en verdieping komen we tot een zo interessant mogelijke leerroute voor elke student."
Aan de voorkant vergt dit een behoorlijke investering, zowel van Aventus als Bouwmensen, maar dat is wel hun taak, stelt Femke van Werven, teammanager branche Bouw sector Techniek en Mobiel bij Aventus. "Bij de intake kijken we samen met de kandidaat waar diens talenten zitten. Wij willen de juiste man of vrouw op de juiste plek neerzetten, en iemand die de overstap maakt naar de bouw, precies bieden wat hij of zij nodig heeft. Dat betekent goed luisteren naar de kandidaat én naar bedrijven, het traject vormgeven en zo inspelen op de actuele vraag in de arbeidsmarkt." De samenwerking met Aventus is heel intensief, beaamt Van Reen. "Beide organisaties zijn sterk met elkaar verweven. Het is niet altijd een snelle weg, maar wel een duurzame met meer rendement doordat we misplaatsingen voorkomen en bedrijven beter op hun wenken worden bediend. Want dat is wat je wilt: vraag en aanbod goed bij elkaar brengen. Meer mensen leveren in deze tijd, maar wel met de vereiste kwaliteit."
Andere kijk
Het geheim van een succesvolle match is een andere kijk op leren, meer gebaseerd op skills. "Wij kennen de kandidaten, weten wat ze nodig hebben en wat het beste bij hen past: certificaten of een volledig diploma. Dat is mede afhankelijk van iemands levensfase en de balans werk-privé. Als je daar rekening mee houdt, voorkom je voortijdige schooluitval en misplaatsingen", aldus Van Werven, die ter illustratie een actueel voor-beeld noemt. "Stel, iemand uit de horeca meldt zich. Dan kijken we eerst wat zo iemand kan. Hij of zij beschikt waarschijnlijk over sociale competenties, en heeft wellicht ook ervaring met leidinggeven en organiseren. Welke basisvaardigheden moet zo iemand dan nog leren bij ons? Niet iedereen doorloopt dus dezelfde leerroute om een vak te leren. Tegenwoordig leiden vele wegen leiden naar Rome."
Een teken des tijds, aldus beiden. Waar mensen vroeger dikwijls veertig dienstjaren, tot aan hun pensioen bij één werkgever bleven, is omscholing tegenwoordig veel normaler. "In de horeca zie je dat ook: tijdens de coronacrisis wachten mensen niet af, maar gaan ze wat anders doen." Ook de 56-jarige Rob, die na 35 jaar op de afdeling Rechtsbijstand van een grote verzekeraar vanwege een reorganisatie zijn baan verloor, ging niet bij de pakken neerzitten en meldde zich bij
Bouwmensen. Dankzij de modulaire aanpak ontdekte hij dat het vak van metselaar toch niet goed bij hem paste en koos hij vervolgens voor een opleiding tot timmerman. "Doordat we inside-the-box denken, differentiëren met alles wat we hebben, kunnen we snel iemand aan het werk helpen", aldus Van Reen. Van Werven vult aan: "Rob heeft de leergierigheid en de wil om een vakman te worden. Dat talent proberen wij eruit te halen."
Ruiken en proeven
De flexibele leergang is met name gericht op zij-instromers. "Als je al twintig jaar werkervaring hebt, hoef je niet over hetzelfde paadje als een 16-jarige. In zo'n instroomklas zitten alle leeftijden en achtergronden door elkaar heen, de diversiteit is groot. Belangrijk voordeel is dat iedereen op elk gewenst moment met een opleiding kan beginnen, om te ruiken en te proeven hoe het is om weer in de schoolbanken te zitten, net als tien, twintig jaar geleden", zegt Van Reen.
"Door middel van een dergelijke voorscholing achterhalen we iemands talenten en interesses, geven we men-sen de ruimte om zich vrijblijvend te oriënteren. Zodat ze uiteindelijk vanuit intrinsieke motivatie een keuze maken."
Om dergelijke zij-instroomtrajecten te laten slagen, is medewerking vanuit het bedrijfsleven cruciaal. "Op de werkvloer moet het gebeuren. Daarom nemen we ook leerbedrijven en leermeesters mee in hoe je iemand van 50 kunt opleiden. Wat werkt wel en wat niet? Zelf kijken we hoe we dit het beste kunnen omzetten in een goede opleidingsstructuur waar iedereen plezier aan beleeft", aldus Van Reen. "Flexibel opleiden vergt het nodige van onze teams, daarom is het zo goed dat Bouwmensen en Aventus in één gebouw zitten. Twee teams laten samenwerken en hiermee in-spelen op de veranderende vraag naar flexibiliteit, een prachtig voorbeeld van samen leren en werken", zegt Van Werven.
Bewuster kiezen
Gezien de huidige personeelstekorten in de bouw en de techniek, participeren Bouwmensen en Aventus ook van harte in een nieuw initiatief: NewTechPark op het voormalige Zwitsal-terrein in Apeldoorn, waar overheid, onderwijs en ondernemers zich inspannen om techniek onder de aandacht te brengen, onder meer bij leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. "We zijn daar gestart met een BOL-opleiding niveau 4 in Smart Building en Smart Technology, waar gewerkt wordt aan levensechte projecten om het techniekonderwijs op de kaart te zetten. Nu het onderwijs veralgemeniseert, met minder bouw- en techniekprofielen in het voortgezet onderwijs, moeten kinderen bewuster kiezen. Samen met de scholen in het voortgezet onderwijs helpen wij hen daarbij", stelt Van Werven. "Zodat ze uiteindelijk vanuit intrinsieke motivatie een keuze maken uit de vele verschillende en flexibele opleidings-mogelijkheden."
Een van die levensechte projecten was de bouw van een Tiny Town en het inrichten van een Tiny House tot en met het installatiewerk van keuken en wc aan toe. Een pilot met basisschoolleerlingen groep 7 en 8, vmbo onderbouw jaar 1, 2 en bovenbouw leerjaar 3, 4, die Bouwmensen samen met Sterk Techniek Onderwijs Apeldoorn ontwikkelde en uitvoerde op New-TechPark. "Kinderen ervaren zo zelf wat techniek brengt. Neem circulariteit, een actueel vraagstuk vanuit het bedrijfsleven, daar zijn veel bouw- en techstudenten in het mbo en hbo mee bezig", vertelt Van Reen. Van Werven: "En tijdens de open avond komen ouders met hun kinderen kijken wat ze gemaakt hebben. Je ziet dat dergelijke projecten ouders nieuwsgierig en ook bewust maken van wat er mogelijk is qua techniek op alle opleidingsniveaus."
